การเคลียร์หู การปรับความดันหูชั้นกลาง (Equalization)

เคยมั้ยครับ เวลานั่งเครื่องบินแล้ว เรารู้สึกเจ็บ ปวดหู เมื่อเครื่องบินปรับระดับลง เตรียมตัว Landing หรือ เวลาที่เรานั่งรถ ขึ้นเขา หรือ ขึ้นลิฟท์ชั้นสูงๆ บางครั้งเราจะรู้สึก เหมือนมีเสียง ป๊อปในหู นั่นแหล่ะครับ คือการ ปรับความดันในหูชั้นกลาง ความดันบรรยากาศจะเปลี่ยนแปลงไปตามระดับความสูง หรือ ระดับความลึกในกรณีที่ลงใต้น้ำ 

ในร่างกายเรามีช่องว่างที่มีอากาศอยู่หลายจุด เช่น โพรงไซนัส ช่องในหูชั้นกลาง เมื่อเราดำดิ่งลึกลงไป ความดันบรรยากาศ จะทำให้อากาศในช่องเหล่านี้มีขนาดเล็กลง เราจึงต้องชดเชยโดยการเติมลมเข้าไป นั่นแหล่ะครับ คือการปรับความดันหูชั้นกลาง หรือที่มักเรียกกันว่า การเคลียร์หู หากเราฝืนดำน้ำลงไป โดยไม่เคลียร์หู จะส่งผลให้ เยื่อหูบาดเจ็บ หรือฉีกขาดได้

สำหรับ Freediving แล้ว ไม่ว่าเราจะกลั้นหายใจไม่ดี (Bad Apnea) ตีฟิน หรือ Streamline ไม่เก่ง (Bad Fin Technique) มุดน้ำไม่สวย (Bad duckdive) เราก็ยังดำลงใต้น้ำได้ครับ แต่ถ้าเราเคลียร์หูไม่ได้ ก็หมดกัน เราจะดำลงได้อย่างมากแค่ 2-3 เมตรเท่านั้น

วิธีการเคลียร์หู มีด้วยกันหลายวิธี เราอาจต้องลองทดลองดูว่า วิธีไหนเหมาะกับเราที่สุด 

VALSAVA

วิธีการนี้เรียบง่าย ทำได้ง่าย และเป็นที่นิยมในหมู่ นักดำน้ำสกูบ้า และนัำดำน้ำฟรีไดฟ์เริ่มต้น เราเพียงแค่บีบจมูก และออกแรงเป่า แรงลมที่เกิดจากการเป่า และออกทางจมูกไม่ได้ จะไปดันให้ท่อ Eustachian (ท่อเชื่อมระหว่างช่องปาก และหูชั้นกลาง) เปิดออก ลมจะถูกเติมเข้าไปในหูชั้นกลาง ข้อเสียของ เทคนิคนี้ คือ ใช้แรงเยอะ เพราะต้องออกแรงจากกระบังลม และการเคลียร์หูวิธีนี้ จะใช้กับการดำน้ำที่ลึกเกิน 10 เมตรได้ยาก เพราะอากาศที่เหลืออยู้ในปอดจะมีปริมาตรเล็กลงมาก ข้อควรระวังอีกอย่าง คือไม่ควรเป่าลมแรงเกินไป อาจทำให้เยื่อแก้วหู ฉีกขาดได้

Toynbee Maneuver 

วิธีนี้ เป็นอีกวิธีที่เรียบง่าย ได้ผลดี และปลอดภัย เราแค่บีบจมูกและกลืนน้ำลาย กล้ามเนื้อด้านหลังคอ จะดึง ท่อ Eustachian ให้เปิดออก อากาศจึงเข้าไปยังหูชั้นในได้ ข้อเสีย ของวิธีนี้ คือ การกลืนน้ำลาย จะกระตุ้นภาวะอยากหายใจ (Urge to Breathe) จึงไม่เหมาะกับ Freediver

Lowry Technique

เป็นเทคนิคที่รวม Valsava และ Toynbee เข้าด้วยกัน คือ ปิดจมูก เป่าลมออก และกลืนน้ำลาย พร้อมกัน (ให้บังคับกล้ามเนื้อคอ ช่องปาก เหมือนจะกลืนน้ำลาย แต่ไม่ได้กลืนจริงๆ) อาจลองใช้วิธีนี้ กรณีที่ Valsava  และ Toynbee ใช้ไม่ได้ผล

Edmonds Technique

บีบจมูก เป่า และดันกรามล่างไปด้านหน้า

เกรงเนื้อเยื่อบนเพดานปาก ส่วนหลังของเพดานปาก หรือที่เรียกว่า Soft Palate (ลองใช้ลิ้นสัแผัสเพดานไล่จากด้านหน้าไปด้านหลัง ด้านหน้าจะแข็ง ส่วนด้านหลังจะอ่อน ส่วนที่อ่อน นั่แหล่ะครับ Soft Palate) และเกรงคอ ขยับกรามล่างไปด้านหน้าและลงด้านล่าง จากนั้นเป่าลมเหมือน Valsava

Frenzel Maneuver

วิธีการนี้ปลอดภัย ใช้แรงและอากาศน้อย นับได้ว่าเหมาะกับการฟรีไดฟ์ที่สุด แต่ต้องใช้การฝึกฝน การควบคุมกล้ามเนื้อส่วนต่างๆบ้าง เริ่มจากบีบจมูก และออกเสียงตัว K “เคอะ” เมื่อเราออกเสียงแล้ว จะทำให้โคนลิ้นขยับขึ้นและดันอากาศเข้าไปในท่อ Eustachian ทำให้ท่อ Eustachian เปิด บางครั้ง อาจใช้วิธีออกเสียงอื่นๆ ก็ได้ เช่น T “เทอะ” หรือ M “เมอะ” วิธีการนี้ใช้การได้ดี แม้ในระดับความลึกที่มาก เพราะใช้ลมจากในช่องปาก ไม่ใช่ลมจากปอด

Voluntary Tubal Opening (VTO)

การเคลียร์หู โดยบังคับให้ท่อ Eutaschian เปิด วิธีนี้ต่างจากวิธีอื่นๆ คือ วิธีอื่น จะใช้การดันลมผ่านท่อบังคับให้ท่อเปิด ในขณะที่ VTO จะเป็นการบังคับ ควบคุมกล้ามเนื้อ ให้ ท่อเปิดเอง จึงเรียกว่า Voluntary (สมัครใจ) ทำได้โดยเกร็ง Soft Palate และคอ จากนั้นดันกรามล่างไปด้านหน้าและลง เหมือนกับเวลาเราหาว วิธีนี้ต้องอาศัยการฝึกฝน และทำได้บางคนเท่านั้น หากทำได้จะสามารถเปิดท่อค้างไว้ได้เลย ทำให้เคลียร์หูได้อย่างต่อเนื่อง

เคล็ดลับเพิ่มเติมในการเคลียร์หูให้ง่ายขึ้น

1. ฟังเสียง ป๊อป ในหู

ก่อนเริ่มการดำน้ำ เราควรลองเคลียร์หูก่อน ว่าได้ยิน เสียงป๊อปในหูทั้งสองข้างหรือไม่

2. ทำการเคลียร์หูก่อนเริ่มดำน้ำ และทำการเคลียร์หูที่ผิวน้ำ

ซ้อมเคลียร์หูเป็นระยะๆ สัก 2-3 ชั่วโมง ก่อนการเริ่มดำน้ำ ระหว่างที่ลอยตัวก่อนมุดน้ำ ควรเคลียร์หู 1 คร้้งก่อน หรือที่เรียกว่า Pre-equalize การเคลียร์หูที่ผิวน้ำนี้จะทำให้เราดำลงได้ลึกราว 3 เมตร ก่อนที่จะต้องเคลียร์หูครั้งถัดไป 

3. ลองดำลง โดยใช้เท้านำ และสาวเชือกลง

ตำแหน่งหัวตั้ง จะเคลียร์หูง่ายกว่า หัวลงมาก เพราะโดยธรรมชาติ อากาศจะไหลจากที่ต่ำไปที่สูง พอเราดำลง หัวลงอากาศ จะไหลไปอีกทางปอด ไม่ใช่ขึ้นมาทางศีรษะ การดำโดยหัวลงก่อน ยังทำให้บางครั้ง Soft Palate อยู่ในตำแหน่งปิด ไม่สามารถดันอากาศจากช่องปากไปยังท่อ Eustachian ได้ กรณีที่ดำ หัวลง (Head First) แล้วเคลียร์หูไม่ได้ ให้ลองดำเอียง ไม่ต้องตั้งฉาก 90 องศา จะเคลียร์ได้ง่ายขึ้น

4. มองขึ้นไปด้านบน หรือเงยคาง

การเงยหน้าจะช่วยดึงท่อ Eustachian ให้เปิดออก

5. ขยับกราม หรือศีรษะ

หากเคลียร์หูไม่ออก ให้ลองขยับกรามล่างไปด้านหน้า ลง ซ้าย ขวา หรือขยับศีรษะเอียงไปทางไหล่ซ้าย ไหล่ขวา อาจช่วยเปิดท่อ ทำให้เคลียร์หูออกได้

6. เคลียร์หูบ่อยๆ

ไม่ควรรอให้รู้สึกถึงแรงกด หรือเจ็บหูก่อนถึงเคลียร์ ควรเคลียร์หูล่วงหน้า ทุกๆ 1 เมตร

7. ถ้ารู้สึกเจ็บ ให้หยุด

ถ้ารู้สึกเจ็บ เคลียร์หูไม่ออก ไม่ควรฝืนและดำลงต่อ เพราะอาจทำให้แก้วหูฉีกขาดได้